Maternity leave and annual leave: What does the Labor Code mandate?
The American Chamber of Commerce in Albania and its Labor and Ethics Committee organized a training session for AmCham members to explain how to best interpret the Labor Code when dealing with employees’ annual leave, maternity leave or adoption procedures — all of which have provisions set in the Code.
The training was provided by two attorneys from Deloitte Albania, Ms. Aidi Milo and Ms. Edita Poro, and focused on issues such as dealing with maternity leave as well as the similarities and differences when dealing with an adoption process, taking a look at how the calculations are done based on the law.
The training session explained in detail how many days off are the right of a woman when she takes maternity leave, and if she wants to take all the allowed days in the Labor Code, which are 365 days in total, or 390 for women who have more than one child. Members found the explanation of how payments are calculated through social security for employment days quite interesting.
Paid annual leave and the concept of the law that mandates how the leave is applied were also addressed at the training. A part of the session that drew a lot of discussion related to Article 93 of the Labor Code, which specifies: “Annual leave must be granted during the working year until the end of the last quarter of the following year, but it must never be less than one uninterrupted calendar week.”
The idea is that very often employees request to take annual leave for less than one calendar week. This happens because either they want to take care of personal issues or leveraging this paid leave for bridging between public holidays and weekends or for longer weekends based on their needs. This is against the above mentioned provision of the labor code and Employers are faced with fines imposed by the Labor Inspectorate.
The Labor Code does not foresee any other type of paid leave for personal obligations or urgent cases as is predicted in the Legislation of Kosovo Labor Law for example in the case of Blood Donation. This obliges employees to submit requests to their Employers for days-off deducted from their own annual accrued paid leave days, otherwise they would have to take this as an unpaid leave.
There are also cases that international companies, based on their incentive packages and internal policies, grant some extra days of paid leave to employees for urgent cases but this remains at the discretion of the companies.
The Employer has the legal obligation to record the annual paid leave days in the employees’ register as stipulated in the labor code. In case the Labor Inspectorate, during their inspection process of the Employer, identifies/finds out that in the employee’s register records employee paid leave days of less than one uninterrupted calendar week (or less than 5 consecutive working days), the employer is subject to administrative penalties (fines) even though the leave might have been granted upon employee is request.
Maternity Leave/Parental Leave
Pregnant women are not allowed to work:
- 35 days before giving birth to a child – this period is prolonged to 60 days when the pregnant is bearing more than one child and
- 63 days after giving birth to a child.
After the 63 days the woman shall decide on her own if she shall continue work or maternity leave. Should she decide to return to work, until the child is one year old she will benefit from:
- A paid 2 hours break or
- Reduced working hours, with a salary paid as if she works 8 hours.
In case the woman decides to continue benefitting from social security payments:
- Total maternity leave days are 365
- Total maternity leave for more than one child is 390 days.
The husband/partner has the right to 3 paid vacation days for one child, when the child is born.
Maternity leave
Payment is settled by ISSH and calculations are as below:
- 80% of the daily average of the estimated net base of the last twelve months starting from the rightful birth date for the duration before birth and for 150 calendared days after birth.
- 50% of the daily average of the estimated net base of the last twelve months from the rightful date of birth to payment for the next continuing period.
- In order to profit the maternity leave payment after the first 63 days period, the woman should have paid social security for at least 12 months.
- After the 63 days period, the right to childcare is also valid for the father/ legal guardian if this right under any circumstances cannot be carried out by the mother.
Adoption Leave
In case of newborn child adoption (up to 1 year old), the employee has the right to leave as follows:
- Adoption leave can be provided only to one of the parents, adopting mother/father.
- Adoption leave given to adopter is up to 330 days starting from the birthday.
- Minimum of 28 days.
Special protection for women
It is a special focus of the Labor Code the protection of the women during pregnancy and with children.
- Adaption to work environment (act. 104);
- Break every 3 hours not less than 30 minutes (act. 54);
- Cargo transportation is not allowed (act. 55);
- Cannot be forced to work night shifts (act. 80)
- Not allowed to work overtime (act. 90);
- Not allowed to take over dangerous jobs (act. 104);
Practice Problematics
- Termination of work relations during pregnancy and maternity leave is not allowed;
- Maternity leave is calculated for the tenure/seniority at work with the employer;
- Annual leave is accumulated during maternity leave.
Parental Leave
- Law changes as of 2015;
- Change on maternity leave payment calculation;
- Unpaid vacations;
- Not less than 4 months;
- Can be divided but not less than one week in a year.
Paternal Leave Conditions
- Until the child is 6 years old;
- This leave is lawful to employees working for more than one year at the same employer;
- In case of adoption parental leave can be granted within 6 years, but not after the child has reached the age of 12;
- For all the above is necessary prior notice and agreement with the employer.
Taking care of dependent children
- In case of necessary taking care of dependent children the employee has the right to benefit – 12 days of leave (paid leave);
- For parents with children up to 3 years, in case of illnesses (medical report) – 15 days (paid leave);
- Leave is granted to the spouse that effectively takes care of the child.
- Leave is transferrable
Legal Base
- Law No. 7961, date 12.7.1995 “Labor Code of the Republic of Albania”, adjusted;
- Law No. 7703, date 11.05.1993 “For Social Securities for the Republic of Albania” adjusted;
- Decision of the Ministries Council no. 634, date 15.7.2015 “For regulations approvals” “For presenting of measures for security and health in work environments for pregnant women and new mothers”;
- Decisions of the Ministries Council no. 207, date 09.05.2020 “For specification of difficult or dangerous jobs”, adjusted.
Dhoma Amerikane dhe Komiteti i Punes dhe Etikes i shpjegojnë anëtarëve
Leja e lindjes dhe pushimet vjetore, cfarë thotë Kodi i Punës
Dhoma Amerikane e Tregtisë dhe Komiteti i Punës & Etikësi kanë shpjeguar anëtarëve të AmCham, se si duhet ta lexojnë Kodin e Punës, kur duhet të trajtojnë lejen vjetore, lejen e lindjes apo dhe procedurat e birësimit që janë të parashikuara në Kod.
Trajnimi i ofruar nga Av. Aidi Milo dhe Av. Edita Poro, nga Deloitte Albania është fokusuar në çështje si trajtimi i lejes së lindjes si dhe ngjashmëritë dhe veçoritë me lejen e birësimit duke hedhur një vështrim edhe mbi përllogaritjet sipas ligjit. Gjatë trajnimit është shpjeguar në detaje, se sa ditë pushim i takon gruas kur merr lejen e lindjes, nëse dëshiron të marrë gjithë ditët e lejueshme në Kodin e Punës të cilat janë 365 ditë në total ose 390 për gratë që kanë më shumë se një fëmijë. Mjaft interesant ka qënë edhe shpjegimi mbi mënyrën se si llogariten pagesat nëpërmjet sigurimeve shoqërore për ditët e punësimit.
Pushimet vjetore të pagueshme dhe
koncepti mbi ligjin dhe mbi mënyrën se si merret kjo leje, janë trajtuar gjatë
trajnimit. Një pjesë mjaft e diskutueshme në takim ka qënë edhe neni 93, i Kodit të Punës i cili specifikon se “Pushimi vjetor
duhet të jepet gjatë vitit të punës deri në përfundimin e tremujorit të fundit
të vitit pasardhës, por ai kurrë nuk duhet të jetë më pak sesa një javë
kalendarike e pandërprerë”
Ideja është
që shumë shpesh punonjësit kërkojnë të marrin leje vjetore për më pak se një
javë kalendarike. Kjo ndodh sepse ose ata duan të kujdesen për çështje
personale ose të përdorin këtë leje të paguar për t’u bërë ndërmjet pushimeve
publike dhe fundjavave ose për fundjavat më të gjata bazuar në nevojat e tyre.
Kjo është në kundërshtim me dispozitën e lartpërmendur të kodit të punës dhe
punëdhënësit përballen me gjobat e vendosura nga Inspektorati i Punës.
Kodi i Punës nuk parashikon asnjë lloj tjetër të
lejes së paguar për detyrime personale ose raste urgjente siç parashikohet në
Legjislacionin e Ligjit të Punës së Kosovës për shembull në rastin e Dhurimit
të Gjakut. Kjo detyron që punonjësit të paraqesin kërkesa tek Punëdhënësit e
tyre për pushime ditore të zbritura nga ditët e tyre të pushimit të paguar
vjetor, përndryshe ata do të duhet ta marrin këtë si një leje të papaguar.
Ekzistojnë gjithashtu raste që ndërmarrjet
ndërkombëtare, bazuar në paketat e tyre nxitëse dhe politikat e brendshme, u
japin disa ditë shtesë pushimi të paguar punonjësve për raste urgjente, por kjo
mbetet në diskrecionin e kompanive.
Punëdhënësi ka detyrimin ligjor të regjistrojë
ditët e pushimit vjetor të paguar në regjistrin e punonjësve, siç përcaktohet
në kodin e punës. Në rast se Inspektorati i Punës, gjatë procesit të
inspektimit të punëdhënësit, identifikon se në regjistrin e punëmarrësit janë
regjistruar ditët e pushimit të paguar të punonjësve të konsumuar më pak se një
javë kalendarike të pandërprerë (ose më pak se 5 ditë pune radhazi),
punëdhënësi është subjekt i gjobave administrative (gjobave) edhe pse pushimi
mund të ishte dhënë me kërkesë të punonjësve.
Pushimi i lehonisë / Pushimi prindëror
Gratë
shtatzëna nuk lejohen të punojnë:
• 35 ditë para lindjes së një fëmije – kjo
periudhë zgjatet në 60 ditë kur shtatzëna po lind më shumë se një fëmijë dhe
• 63 ditë pas lindjes së një fëmije.
Pas 63 ditësh gruaja do të vendosë vetë nëse ajo
do të vazhdojë punën ose lejen e lehonisë. Nëse vendos të kthehet në punë,
derisa fëmija të jetë një vjeç, ajo do të përfitojë nga:
• Pagimi 2 orë-ve pushim ose
• Ulja e orarit të punës, me një pagë të paguar
sikur punon 8 orë.
Në rast se gruaja vendos të vazhdojë të përfitojë nga pagesa të sigurimeve shoqërore:
• Ditët totale të pushimit të lehonisë janë 365
• Pushimi i lehonisë për më shumë se një fëmijë
është 390 ditë.
Burri / partneri ka të drejtë në 3 ditë pushimi të
paguara për një fëmijë, kur fëmija ka lindur.
Pushimi i
lehonisë
Pagesa shlyhet
nga ISSH dhe llogaritjet janë si më poshtë:
• 80% e mesatares ditore të bazës neto të
vlerësuar të dymbëdhjetë muajve të fundit duke filluar nga data e lindjes së
drejtë për kohëzgjatjen para lindjes dhe për 150 ditë të kalendarizuar pas
lindjes.
• 50% e mesatares ditore të bazës neto të
vlerësuar të dymbëdhjetë muajve të fundit nga data e duhur e lindjes deri në
pagesa për periudhën tjetër vijuese.
• Për të përfituar pagesën e pushimit të lehonisë
pas periudhës së parë 63 ditore, gruaja duhet të kishte paguar sigurimet
shoqërore për të paktën 12 muaj.
• Pas periudhës 63 ditore, e drejta për
përkujdesje ndaj fëmijëve është e vlefshme edhe për babanë / kujdestarin ligjor
nëse kjo e drejtë në asnjë rrethanë nuk mund të realizohet nga nëna.
Leja e birësimit
Në rast të
birësimit të fëmijës së porsalindur (deri në 1 vjeç), punonjësi ka të drejtë të
largohet si më poshtë:
• Pushimi i birësimit mund t’i ofrohet vetëm
njërit prej prindërve, duke adoptuar nënën / babanë.
• Leja e birësimit që i jepet birësuesit është
deri në 330 ditë duke filluar nga ditëlindja.
• Minimumi i 28 ditëve.
Mbrojtje e veçantë për gratë
Eshtë një fokus i veçantë i Kodit të Punës
mbrojtja e grave gjatë shtatëzanisë dhe me fëmijët.
• Përshtatja në mjedisin e punës (akti 104);• Pushoni çdo 3 orë jo më pak se 30 minuta
(akt. 54);
• Transporti i mallrave nuk lejohet (akti 55);
• Nuk mund të detyrohet të punojë ndërrime natën
(akt. 80)
• Nuk lejohet të punojë jashtë orarit (akti 90);
• Nuk lejohet të marrë përsipër punë të rrezikshme
(akti 104);
Praktika Problematike
• Ndërprerja e marrëdhënieve të punës gjatë shtatëzanisë dhe pushimit të
lehonisë nuk lejohet;
• Pushimi i lehonisë llogaritet për mandatin / vjetërsinë në punë me
punëdhënësin;
• Pushimi vjetor grumbullohet gjatë pushimit të lehonisë.
Pushimi prindëror
• Ndryshimet e ligjit që nga
viti 2015;
• Ndryshimi në llogaritjen e pagesës së pushimit të lehonisë;
• Pushime të papaguara;
• Jo më pak se 4 muaj;
• Mund të ndahet por jo më pak se një javë në një vit.
Kushtet e pushimit atëror
• Derisa fëmija të jetë 6 vjeç;
• Kjo leje është e ligjshme për punonjësit që punojnë për më shumë se një vit
në të njëjtin punëdhënës;
• Në rast të birësimit, leja prindërore mund të lejohet brenda 6 viteve, por jo
pasi fëmija të ketë mbushur moshën 12 vjeç;
• Për të gjitha sa më sipër është e nevojshme njoftimi paraprak dhe marrëveshja
me punëdhënësin.
Kujdesi për fëmijët e varur
• Në rast të kujdesit të nevojshëm për fëmijët e varur, punonjësi ka të drejtë
të përfitojë – 12 ditë pushim (pushim me pagesë);
• Për prindërit me fëmijë deri në 3 vjet, në rast sëmundjesh (raport mjekësor)
– 15 ditë (pushim me pagesë);
• Pushimi i jepet bashkëshortit që kujdeset në mënyrë efektive për fëmijën.
• Lënia është e transferueshme
Baza Ligjore
• Ligji Nr. 7961, datë 12.7.1995 “Kodi i Punës i Republikës së
Shqipërisë”, i rregulluar;
• Ligji Nr. 7703, datë 11.05.1993 “Për letrat me vlerë sociale për
Republikën e Shqipërisë” të rregulluar;
• Vendimi i Këshillit të Ministrive nr. 634, datë 15.7.2015 “Për miratimet
e rregulloreve” “Për paraqitjen e masave për sigurinë dhe shëndetin
në mjediset e punës për gratë shtatzëna dhe nënat e reja”;
• Vendimet e Këshillit të Ministrive nr. 207, datë 09.05.2020 “Për
specifikimin e punëve të vështira ose të rrezikshme”, rregulluar.
